Małpia ospa – pierwsze objawy i ryzyko zakażenia. Co powinno cię zaniepokoić?

Małpia ospa to choroba wirusowa występująca w Afryce Środkowej i Zachodniej. W ostatnim czasie jednak coraz więcej mówi się o narastającej liczbie przypadków małpiej ospy w Europie. Pomiędzy 6 a 15 maja 2022 roku w Wielkiej Brytanii zdiagnozowano 7 przypadków małpiej ospy, 18 maja Portugalia poinformowała o 5 potwierdzonych zakażeniach wirusem małpiej ospy. Przypadki transmisji wirusa odnotowano w co najmniej ośmiu europejskich państwach: zakażenia potwierdziły również Austria, Niemcy, Francja, Belgia czy Szwajcaria.

Jak uspokajają specjaliści od chorób zakaźnych, to nie jest powód do paniki. Małpią ospą można się zakazić dopiero po wystąpieniu objawów u zarażonej osoby, dlatego chorych na ortopokswirusa można skutecznie izolować. Warto jednak dowiedzieć się więcej na temat małpiej ospy, poznać jej objawy i dowiedzieć się, w jaki sposób dotychczas przebiegała transmisja wirusa.

Czym jest wirus małpiej ospy?

Wirus małpiej ospy to ortopokswirus, wirus zwierzęcy, łagodniejsza odmiana ospy prawdziwej. Nie ma ona nic wspólnego z ospą wietrzną i wbrew pozorom, nie roznoszą jej małpy. Źródłem choroby są gryzonie oraz wiewiórki w Afryce Środkowej i Zachodniej Choroba występuje w Demokratycznej Republice Konga – w latach 2010-2019 odnotowano tam 18 788 przypadków małpiej ospy.

W 1980 roku ospa prawdziwa została wyeliminowana dzięki szczepieniom. Niestety, obecnie poziom odporności w społeczeństwie zaczął spadać, przez co zaczęto odnotowywać zwiększoną liczbę przypadków ortopokswirusa, odmiany ospy prawdziwej. Przypadki, które wykryto w Europie, nie pochodzą od osób, które w ostatnim czasie powróciły z Afryki, co oznacza, że wirus może rozprzestrzeniać się przez kontakty seksualne. Większość dotychczas zainfekowanych osób to homoseksualni mężczyźni. Należy podkreślić, że szczepienie przeciwko ospie prawdziwej pozwala uzyskać 85 procent odporności przed małpią ospą.

Czym jest ortopokswirus?

Ortopokswirus to otoczkowy dwuniciowy wirus DNA, który ma dwa klady wirusa, czyli dwa kody genetyczne. Z tego względu wyróżnia się dwie odmiany małpiej ospy: łagodniejszą zachodnioafrykańską i groźniejszą środkowoafrykańską.

Historia choroby

Małpią ospę pierwszy raz zdiagnozowano u ludzi w 1970 roku w Demokratycznej Republice Konga. Chorym był 9-letni chłopiec. Od tego czasu przypadki małpiej ospy diagnozowano w kolejnych afrykańskich krajach, m.in. Republice Środkowoafrykańskiej, Kamerunie, Sierra Leone czy Sudanie Południowym. Wskaźnik zakażeń wirusem małpiej ospy rośnie z biegiem czasu – w ostatnich latach wynosił już kilkanaście tysięcy zakażonych (18 788 w Afryce w latach 2010-2019).

Czy małpia ospa jest śmiertelna?

Małpia ospa to choroba, która cechuje się znacznie mniejszą śmiertelnością niż ospa prawdziwa (inaczej czarna ospa), gdzie śmiertelność wynosiła aż 30 procent. Przez stulecia na czarną ospę na świecie umarły miliony ludzi.

Jak informuje Światowa Organizacja Zdrowia WHO, w przypadku małpiej ospy wskaźnik śmiertelności wynosi od 3 do 6 procent. Może być wyższa w przypadku małych dzieci, które cechują się niższą odpornością niż osoby dorosłe. Paradoksalnie, choroba może być bezpieczniejsza dla osób po 50. roku życia, które zostały zaszczepione przeciwko ospie prawdziwej.

Ospa małpia a ospa wietrzna i ospa prawdziwa

Ospa małpia bardziej przypomina ospę prawdziwą niż ospę wietrzną. Uważa się, że jest jej łagodniejszą odmianą, która cechuje się niższą śmiertelnością, natomiast nie należy jej w ogóle porównywać do ospy wietrznej.

Ospa wietrzna to choroba zakaźna, którą nazywa się wiatrówką. Ma ona niewiele wspólnego z ospą prawdziwą i z małpią ospą. Ospę wietrzną wywołuje wirus Virucella Zoster Virus, który przenosi się drogą kropelkową, również na większe odległości, dlatego nazywa się go wiatrówką. Choroba naturalnie krąży w społeczeństwie i najczęściej dotyczy dzieci, które zarażają się między sobą.

Początkowo jej objawy przypominają przeziębienie: pojawiają się bóle mięśni, osłabienie, stan podgorączkowy lub gorączka. Z czasem na skórze zaczynają pojawiać się pęcherzyki wypełnione płynem, które wywołują świąd i uporczywe swędzenie. Jeśli rany nie są rozdrapywane, choroba nie powinna pozostawić po sobie blizn. W innym przypadku mogą pozostać na skórze szpecące pamiątki po ospie.

Niemcy: trzeba zachować ostrożność

Z kolejnych krajów europejskich płyną doniesienia o przypadkach małpiej ospy. Jak poinformowały władze Monachium, gdzie wykryto pierwszy przypadek w Niemczech, i Berlina, eksperci spodziewają się kolejnych zakażeń. Nie będzie to jednak duża liczba chorych, a dotychczas zakażeni czują się dobrze, ich stan jest stabilny.

Eksperci podkreślają, że choroba nie ma potencjału, by wywołać lawinę zakażeń, natomiast trzeba zachować ostrożność u osób, które mają obniżoną odporność.

Jak można się zarazić małpią ospą?

Małpia ospa rozprzestrzenia się przez kontakt z płynami ustrojowymi chorej osoby. Zainfekowane osoby mogą przenosić wirusa, dotykając błon śluzowych, płynów ustrojowych lub krwi innych osób. Okres inkubacji choroby trwa od 6 do 13 dni.

Osoby, u których dotychczas w Europie zdiagnozowano wirusa, mogły zarazić się małpią ospą przez kontakt seksualny. Przebieg zachorowań jest nietypowy, ponieważ obserwuje się je u osób, które w ostatnim czasie nie odwiedziły żadnego z afrykańskich krajów.

Jakie są objawy małpiej ospy?

Objawy małpiej ospy są następujące:

• powiększone węzły chłonne
• bóle głowy
• bóle mięśni
• gorączka
  
• wysypka

Objawem charakterystycznym choroby jest wysypka, która najpierw występuje na twarzy, a później na ciele chorego. Małe plamki stopniowo przemieniają się w pęcherzyki wypełnione surowiczą treścią. Uważa się, że chorobą można się zakazić dopiero po wystąpieniu objawów.

Jak rozpoznaje się małpią ospę?

Małpią ospę rozpoznaje się po wystąpieniu charakterystycznych pęcherzyków wypełnionych płynem surowiczym. Chorobę potwierdza się po wykonaniu testu PCR i przebadaniu próbek płynów pochodzących z pęcherzyków.

Wykwity pokrywają całe ciało chorego, także dłonie i stopy. Po pewnym czasie zaczynają przysychać, ale pozostawiają po sobie strupy, a ostatecznie blizny. Warto podkreślić, że wariant zachodnioafrykański choroby, który wykrywa się dotychczas w Europie, jest łagodny i w większości przypadków nie stanowi zagrożenia dla chorych.

Wirus małpiej ospy jest łagodniejszy?

Istnieją dwa warianty małpiej ospy:

• zachodnioafrykański, który ma łagodniejszy przebieg
• środkowoafrykański, który jest groźniejszy

Dotychczas zainfekowane osoby w Europie przechodzą chorobę w sposób łagodny.

Choroba może mieć ciężki przebieg

Małpia ospa może mieć ciężki przebieg, ponieważ śmiertelność wynosi średnio od 3 do 6 procent. To zdecydowanie mniej niż w przypadku czarnej ospy, ale wciąż dużo.

Choroba może nie być tak niebezpieczna dla Europejczyków, jak dla mieszkańców Afryki, ponieważ na Starym Kontynencie poziom medycyny znacznie różni się od tego, który występuje w krajach afrykańskich. Według ECDC małpia ospa nie jest uznana za poważne zagrożenie dla zdrowia publicznego.

Małpia ospa – leczenie

Małpia ospa to choroba wirusowa, którą leczy się objawowo. Nie stosuje się antybiotykoterapii, ale leki łagodzące gorączkę oraz bóle mięśni. Leczenie objawowe dotyczy również zmian skórnych.

Jak informuje WHO, istnieje lek przeciwwirusowy, który został opracowany w leczeniu ospy prawdziwej – mówi się o nim tekowirymat. Na razie jednak lek ten nie jest dostępny do powszechnego użytku, choć uzyskał już licencję European Medical Association.

Szczepionka przeciwko ospie małpiej – czy jest dostępna?

Nie opracowano dotychczas szczepionki na małpią ospę, ale szacuje się, że szczepienie przeciwko ospie prawdziwej chroni w 85 procentach przed zachorowaniem na małpią ospę. Na razie jednak wciąż dysponujemy zbyt małą ilością danych na ten temat.

Wielka Brytania już rozpoczęła szczepienia personelu medycznego na ospę prawdziwą. Stany Zjednoczone z kolei zamówiły 13 milionów dawek szczepionki przeciw ospie prawdziwej.

Sposoby zapobiegania ospie małpiej

W zapobieganiu ospie małpiej stosuje się takie same środki jak w zapobieganiu innym chorobom. Konieczna jest przestrzeganie zasad higieny, dokładne mycie rąk. Zakażenie wirusem odbywa się przez kontakt z płynami ustrojowymi, dlatego należy unikać kontaktów z osobami, które są chore lub źle się czują.